Kamerbrief: Kabinet stuurt op decentraal energiesysteem

Het kabinet wil meer inzetten op een decentraal energiesysteem, omdat dat maatschappelijke én economische voordelen biedt. Dat schrijft het ministerie van Klimaat en Groene Groei op 18 juni in een brief aan de Tweede Kamer. In dit artikel vind je een korte samenvatting van die kamerbrief en leggen we uit wat dit betekent voor de ontwikkeling van energiehubs.

In een decentraal energiesysteem wordt elektriciteit lokaal opgewekt, opgeslagen en gebruikt. Zo dicht mogelijk bij de plaats waar het nodig is. In zo’n systeem wordt energie grotendeels niet meer via grote, centrale elektriciteitsnetwerken verspreid. Voorbeelden van zo’n systeem zijn energiehubs en warmtenetten.

Wat is de aanleiding?

Een decentraal systeem is hard nodig, stelt het kabinet. Ons huidige elektriciteitsnet is namelijk niet opgewassen tegen de groeiende vraag naar elektriciteit. Bedrijven elektrificeren, er komen steeds meer warmtepompen en we hebben steeds vaker een elektrische auto voor de deur staan.

Die toegenomen vraag zorgt voor netcongestie: het elektriciteitsnet raakt op piekmomenten overbelast. In sommige regio’s zijn er daardoor geen grotere stroomaansluitingen meer mogelijk. Dat remt bedrijven die willen groeien of verduurzamen en belemmert de bouw van nieuwe woonwijken.

Tegelijkertijd wordt energie al op veel plekken lokaal opgewekt, met zonne- en windparken, zonnepanelen op daken, groen gas of warmte uit water en de bodem. Het kabinet wil deze decentrale, duurzame initiatieven beter benutten en slimmer organiseren zodat we toewerken naar een toekomstbestendig en flexibel energiesysteem.

Wat zijn de voordelen van een decentraal energiesysteem?

Het kabinet geeft aan dat wanneer we elektriciteit zoveel mogelijk lokaal benutten, er minder elektriciteit over het net vervoerd hoeft te worden. Dat helpt om het net te ontlasten. Zo ontstaat er op korte termijn mogelijk toch ruimte voor bedrijven die willen uitbreiden of verduurzamen en kunnen ook woningbouwprojecten of laadplekken voor elektrische auto's weer doorgaan.

Als we de opwek en het gebruik van elektriciteit  beter op elkaar afstemmen - zowel in woningen en bedrijven als op wijk- of gebiedsniveau - kunnen we pieken op het elektriciteitsnet voorkomen. Dat helpt om netcongestie te verminderen. Bovendien kunnen we door het bestaande netwerk veel slimmer en efficiënter te benutten samen de kosten zo laag mogelijk houden, stelt het kabinet.

Een goed functionerend energiesysteem is niet alleen technologisch belangrijk, maar ook maatschappelijk. Het maakt wonen, werken en mobiliteit in een regio mogelijk. De regionale economie profiteert dus ook van decentrale initiatieven. Het wordt aantrekkelijker om je als bedrijf of huishouden in een regio te vestigen én het zorgt ervoor dat bedrijven, organisaties en huishoudens makkelijker kunnen verduurzamen.

Wat betekent dit voor energiehubs?

Het kabinet wil de ontwikkeling van kansrijke energiehubs blijven stimuleren en ziet mogelijkheden voor zo’n 1.200 locaties voor een energiehub. Bijvoorbeeld op bedrijventerreinen, bebouwde omgeving en mobiliteitshubs. Op dit moment ondersteunt het kabinet tientallen initiatieven voor energiehubs en hebben ongeveer tien pilots een groepscontract gesloten. Uiteindelijk wil het kabinet dat er in 2030 minstens 500 energiehubs in Nederland zijn gerealiseerd.  

Hoe wil het kabinet deze plannen uitvoeren?

Het kabinet wil op drie manieren sterker inzetten op een decentraal energiesysteem:

1.    Zorgen dat vraag en aanbod van energie goed op elkaar aansluiten, zowel lokaal als landelijk.

2.    Het energiesysteem beter afstemmen op de manier waarop we gebieden zoals woonwijken of bedrijventerrein ontwikkelen.

3.    Dit alles vanuit een sociaal-maatschappelijk perspectief.

Bij deze ontwikkeling hoort ook een ander energiesysteem, dat slimmer werkt en beter inspeelt op wat lokaal nodig is.

Wat is hiervoor nodig?

1. Slimme sturing

Apparaten zoals warmtepompen, laadpalen en zonnepanelen worden op slimme manieren aangestuurd, bijvoorbeeld via apps of automatische systemen. Ook lokale batterijen en energiesystemen in wijken of bedrijven maken hier een onderdeel vanuit.

2. Verschuiven van gebruik

Elektrische auto’s worden vooral geladen als er veel stroom beschikbaar is, bijvoorbeeld ’s nachts. En er komen tarieven die aanmoedigen om op rustige momenten elektriciteit te gebruiken.

3. Rekening houden met de plek

Als er nieuwe wijken of bedrijventerreinen gebouwd worden, wordt vooraf nagedacht over hoe het energiesysteem daar het beste kan werken.

4. Lokaal samenwerken

Bewoners of bedrijven in een buurt kunnen samen hun energie delen of op elkaar afstemmen. Ook kunnen elektrische auto’s helpen om elektriciteit op te slaan of tijdelijk terug te leveren aan het net. Als we kijken naar wonen, werken en reizen, dan is het belangrijk om per gebied te bekijken wat er op energiegebied mogelijk is en wíe daar iets in kan betekenen.

Belangrijke ontwikkelingen

Om dit alles goed te laten werken, zijn drie ontwikkelingen extra belangrijk:

·        Digitalisering: slimme systemen die vraag en aanbod goed op elkaar afstemmen

·        Financiering: voldoende geld en goede regelingen om plannen uit te voeren

·        Professionalisering: zorgen dat iedereen die eraan werkt de juiste kennis en ervaring heeft.

De komende tijd gaan overheden samen werk maken van het energiesysteem van de toekomst.