Hoe Hessenpoort door samenwerking een verzekering kon krijgen

• Locatie: Hessenpoort, Zwolle
• Aantal bedrijven: 10 deelnemers in de energiehub, 65 bedrijven op het terrein
• Soort contract: Samenwerkingsovereenkomst met Enexis
• Status: operationeel sinds oktober 2023

Veel energiehubs ontstaan omdat netcongestie direct opgelost moet worden. Veel energiehubs ontstaan door problemen met netcongestie. Bij Ceurz (Coöperatieve Energie Uitwisseling Regio Zwolle-Noord) zit dat anders. Daar speelde netcongestie nog geen rol, maar was er wél een duidelijke visie: opgewekte energie zoveel mogelijk binnen de regio Zwolle houden.

Door een goed georganiseerde ondernemersvereniging en parkmanagement kon dit idee werkelijkheid worden. Dit sociale fundament speelde later ook een doorslaggevende rol bij het afsluiten van de verzekering. Aansprakelijkheid naar elkaar toe was hierbij een grote uitdaging. 

Projectleider Bart Blokland neemt ons mee in het verhaal van Ceurz. 

Wat is Ceurz?

Coöperatieve Energie Uitwisseling Regio Zwolle-Noord (Ceurz) is het bedrijvenplatform voor duurzame kennis-, ervaring- en energieuitwisseling in de regio Zwolle Noord. Het platform werkt samen met bedrijven, lokale overheden en de netbeheerder om (duurzame) energie zo optimaal mogelijk te benutten en een toekomstbestendig energiesysteem te ontwikkelen. 

Ceurz is ontstaan vanuit een gezamenlijke visie: Zorgen dat de duurzaam opgewekte energie in de regio blijft. In gesprekken met ondernemers, gemeente en regionale initiatiefnemers ontstond het idee dat de regio meer grip moest krijgen op zijn eigen energievoorziening, aangezien er nu miljoenen de regio uitvloeien. 

Dat moest anders. Gezamenlijk hebben ze een plan gemaakt hoe ze ervoor konden zorgen dat de opgewekte energie in de regio blijft. Dus aan de ene kant is het collectief ontstaan vanuit een maatschappelijk perspectief en aan de andere kant om een oplossing te vinden voor de naderende netcongestie. Het collectief kan gezamenlijk netcapaciteit én flexibiliteit van vermogen delen. 

Bart is ingeschakeld voor de uitvoering van het plan. Het proces is nog in volle ontwikkeling, maar de eerste stappen zijn gezet.

Aangezien er bij meerdere bedrijven teruglevercongestie speelde, ligt de focus van het bedrijvenplatform in beginsel hierop.

Eén van de grote voordelen voor het project was dat er al een goed sociaal fundament lag. Bedrijventerrein Hessenpoort had al een actieve ondernemersvereniging, een sterk parkmanagement en de bedrijven kenden elkaar. Dit zorgde meteen al voor een goede basis van vertrouwen. De gedachtegang bij de energiehub was dan ook: iedereen mag meedoen.

Van start naar uitvoering

Helaas konden niet alle bedrijven vanaf het begin aangesloten worden op de energiehub. Vanuit Enexis kreeg Bedrijventerrein Hessenpoort te horen dat ze klein moesten beginnen, met drie bedrijven. De netbeheerder wilde kleinschalig beginnen om zo goed te kunnen leren van de ervaringen die ze opdeden op Hessenpoort. 

Uiteindelijk is de selectie van deze drie bedrijven gemaakt op basis van karakteristieken die bij elkaar passen. Zo werd er bijvoorbeeld rekening gehouden met bedrijven met zonopwek, redelijk verbruik van stroom, geen teruglevercapaciteit en uitbreidingsplannen. Het belangrijkste criteria was: bedrijven die in het collectieve gedachtegoed geloofden. Met deze drie bedrijven is een samenwerkingsovereenkomst getekend met Enexis. Dit is een voorloper van de groepstransportovereenkomst (GTO). 

Dat er maar drie bedrijven mee mochten doen, zorgde wel voor weerstand bij de andere bedrijven. Door de goede organisatiegraad en het al bestaande onderlinge vertrouwen lukte het echter wel om deze bedrijven betrokken te houden. “Ken je dat gevoel dat je in een auto zit die gas geeft, maar iemand trekt aan de handrem? Zo voelde het”, aldus Bart. 

Het projectteam en de deelnemende bedrijven zijn toen weer om tafel gegaan. Zij gaven aan dat ze zo snel mogelijk zou toewerken naar een oplossing voor meer bedrijven. In de tussentijd konden ze de geïnteresseerde bedrijven wel al voorbereiden op een eventuele instap in de energiehub. Kortom, de goede organisatiegraad, onderling vertrouwen en transparante communicatie zorgden ervoor dat de bedrijven die niet meteen konden instappen, wel betrokken bleven. 

Sinds de start met de drie bedrijven zijn er tien bedrijven live en zijn er weer nieuwe uitdagingen: naast congestie bij terugleveren (of eigenlijk, invoeden), is er nu ook congestie aan de leveringskant (afname). Hierdoor hebben bedrijven extra motivatie om aan te sluiten bij de energiehub. 

Verzekeren van de aansprakelijkheid

Toen de eerste contractvoorstellen op tafel kwamen, bleek al snel dat aansprakelijkheid hét struikelblok zou worden. De netbeheerder vroeg om hoofdelijke aansprakelijkheid van alle deelnemende bedrijven, maar dat zou betekenen dat ondernemers financieel verantwoordelijk konden worden voor fouten van anderen. Voor veel bedrijven was dat een harde grens — en zonder oplossing dreigde de hub niet van de grond te komen.

Dat deze oplossing wél is gevonden, komt vooral door het sterke sociale fundament op Hessenpoort. Doordat bedrijven elkaar al jaren kennen en samenwerken via de ondernemersvereniging en het parkmanagement, was er ruimte om het vraagstuk open en gezamenlijk te verkennen. Niet vanuit wantrouwen, maar vanuit de gedeelde overtuiging dat het collectief hier beter van zou worden. 

Eén van de bedrijven stelde een huisjurist ter beschikking om dit te gaan regelen, zodat Ceurz geen externe jurist hoefde in te huren. Omdat de bedrijven deze jurist vanaf de start lieten meebouwen aan de oplossing, met het collectieve fundament van vertrouwen, lag er aan het einde van het traject al een breed gedragen juridisch akkoord zonder dat er later nog bezwaren vanuit de verschillende ondernemingen werden ingebracht. 

Risico’s in kaart brengen

In gezamenlijke sessies brachten ondernemers, juristen en experts eerst alle risico’s in kaart: welke verantwoordelijkheid ligt bij de coöperatie, welke bij het individuele bedrijf, en in welke situaties is de rol juist diffuus? Daarna werd bekeken welke risico’s afgedekt konden worden met procedures of afspraken met het platformbedrijf en welke (rest)risico’s echt verzekerd moesten worden.

Op basis daarvan werd in ongeveer zes maanden, samen met Nationale Nederlanden, een maatwerkpolis ontwikkeld. Die polis dekt precies de onderdelen waar bedrijven de risico’s zagen: situaties waarin een bedrijf wordt aangesproken door de netbeheerder, terwijl men zelf geen invloed heeft (gehad) op de ontstane situatie). Zo worden zowel de coöperatie als de individuele bedrijven beschermd, zonder dat ondernemers hoeven op te draaien voor schade die door anderen  veroorzaakt wordt.

Een belangrijke noot is dat deze polis speciaal ontwikkeld is voor Hessenpoort. Op Hessenpoort is een maatwerk samenwerkingsovereenkomst van toepassing. De polis is wel een goed uitgangspunt voor hubs die bezig zijn om zich te verzekeren, maar is dus niet 1 op 1 toepasbaar voor andere hubs.  

“Door samen aan de slag te gaan en te kijken naar wat er wel mogelijk is, was het proces van verzekeren niet eens zo ingewikkeld”, aldus Bart. 

Geleerde lessen

Breng focus aan in de ontwikkeling van een energiehub

Veel plannen zijn ambitieus, maar als je alles meteen wil uitvoeren wordt het lastig. Zorg dat je met één ding goed aan de slag gaat en zorg dat er een projectleider op zit die deze focus ook kan behouden.

Zorg voor een goede organisatiegraad op het bedrijventerrein

Zonder goede organisatie is een energiehub opzetten te moeilijk. Er wordt veel van bedrijven gevraagd, waarbij samenwerking en onderling vertrouwen belangrijk zijn.

Gebruik de expertise van bedrijven zelf

Veel bedrijven hebben eigen experts in huis, zoals juristen. Door experts beschikbaar te stellen, zorg je voor een versnelling van het proces. Uiteindelijk moeten deze experts het toch goedkeuren.

Werk constructief met de netbeheerder

Ga niet met een gestrekt been de gesprekken aan met de netbeheerder. Juist door te kijken wat er wel mogelijk is, krijg je samen meer voor elkaar. 

Start klein, schaal bewust op

Door klein te starten (hier met drie bedrijven) is het vaak makkelijker om tot onderlinge afspraken te komen. Zorg ervoor dat de bedrijven goed bij elkaar passen qua energieprofiel en hetzelfde gedachtegoed hebben.

Bouw onderling vertrouwen

Als collectief kun je meer dan als individu. Zorg dat er een relatie is tussen de deelnemende partijen met vertrouwen en een onderlinge gunfactor.

Foto's: Zintuig Studio