Kosten verrekenen in een energiehub
Als je wil samenwerken in een energiehub, deel je niet alleen energie met elkaar, maar ook kosten. Je kunt bijvoorbeeld samen assets zoals batterijen en generatoren gebruiken, en je betaalt samen de kosten voor een collectief contract bij de netbeheerder. Het is daarom belangrijk om vooraf te bepalen hoe je deze kosten onderling verrekent.
Er zijn verschillende manieren om kosten binnen een energiehub te verrekenen. Je kan kiezen voor een kostendekkend model, waarin je de gemaakte kosten onderling verdeelt. Bijvoorbeeld op basis van een vaste verdeling en/of op basis van daadwerkelijk verbruik. Een andere mogelijkheid is een model gebaseerd op onderlinge energiehandel. Wat werkt, hangt af van de situatie en van de belangen die spelen bij de deelnemers.
Handleiding verrekenmodel
Om ondernemers op weg te helpen bij het opstellen van een verrekenmodel, ontwikkelde adviesbureau ROCC een handleiding voor financiële verrekening. Deze handleiding geeft een voorbeeldaanpak, gebaseerd op praktijkervaringen bij energiehub KBP in de gemeente Bladel.
In de handleiding volgt ROCC een kostendekkend model waarin de kosten op basis van daadwerkelijk verbruik worden verrekend. Naast deze aanpak zijn tal van andere modellen denkbaar. Toch biedt de handleiding van ROCC een nuttig vertrekpunt om als energiehub een eigen verrekenstructuur te ontwikkelen.
Wij spraken Thomas Lubbers en Hidde van der Linden van ROCC over hoe het verrekenmodel tot stand kwam en welke lessen zij onderweg leerden.
Van gesprek tot verrekenmodel
Bij energiehub KBP ontwikkelde ROCC samen met lokale ondernemers een verrekenmodel dat past bij hun specifieke situatie. ROCC ondersteunt ook andere energiehubs, waar de wensen en belangen voor het verrekenmodel totaal anders kunnen zijn.
Het vertrekpunt is wel telkens hetzelfde: het proces begint met het ophalen van wensen en verwachtingen bij de deelnemers. In Bladel gebeurde dit via individuele gesprekken met elk bedrijf uit de startersgroep.
“Bij energiehub KBP hebben we met elk bedrijf uit de startersgroep individuele gesprekken gevoerd. Dat was cruciaal om belangen en wensen goed op te halen.”
Vervolgens begeleidde ROCC als onafhankelijk voorzitter het proces om tot een gedragen verrekenmodel te komen.
Hoe werkt het verrekenmodel?
Het model van ROCC bestaat uit drie lagen.
- Basiskosten voor een energiehub
Deze kosten maakt de energiehub altijd. Ook als er geen energie wordt uitgewisseld. Het gaat hier bijvoorbeeld om proceskosten en kosten voor het Energie Management Systeem. Deelnemers betalen hiervoor via twee onderdelen: een vast bedrag en een gebruiksafhankelijke bijdrage. - Netbeheerkosten
Voor bepaalde collectieve contractvormen, zoals de Groepstransportovereenkomst, betalen ondernemers gezamenlijke netbeheerkosten. Ondernemers betalen hiervoor een gebruiksafhankelijke bijdrage, gebaseerd op hun vermogenspiek. - Flexibele energie-assets
Vaak hebben energiehubs flexibele energie-assets, zoals batterijen of generatoren. Deze kunnen de vermogensvraag opvangen als die groter is dan het gezamenlijk gecontracteerd vermogen. In de handleiding geeft ROCC twee mogelijke verrekenmethodes voor deze kosten: de beschikbaarheidsvergoeding of de gebruiksvergoeding.
Een belangrijk uitgangspunt van het model is dat het kostendekkend is: de totale kosten van de hub worden verdeeld onder de deelnemers, zonder winstoogmerk.
“Wij vinden het belangrijk dat je in een energiehub met elkaar samenwerkt en niet concurreert. Daarom hebben wij ervoor gekozen om onderlinge energiehandel niet in het verrekenmodel te verwerken.”
De grootste kostenpost bestaat doorgaans uit de investering en operationele kosten van de flexibele energie-assets. Die worden verrekend op basis van data uit het collectieve EMS (C-EMS), dat kwartierwaarden registreert van het verbruik per deelnemer.
Lessen uit de praktijk
De implementatie in Bladel leverde waardevolle inzichten op. Volgens ROCC zijn de volgende lessen essentieel bij het opstellen van een verrekenmodel:
1. Zorg dat alle bedrijven hun eigen verbruik goed in beeld hebben
Veel bedrijven hadden vooraf geen duidelijk beeld van hun eigen energieprofiel. Pas toen ze de kosten zagen, werd het belang van een energiehub duidelijk.
- “Toen de bedrijven de kosten zagen, was dat echt een wake-up call. Ze zagen ineens dat je door vermogenspieken te verlagen of te verschuiven, echt kosten kan besparen. De bedrijven zijn toen terug naar de tekentafel gegaan om hun profielen aan te passen en nog beter op elkaar af te stemmen.”
2. Breng kosten vroeg in beeld
Door al in een vroeg stadium inzicht te geven in de kostenstructuur, ontstaan realistische verwachtingen. Zo komen bedrijven later niet voor verrassingen te staan. Ook geeft inzicht in de kosten extra motivatie om waar mogelijk profielen beter op elkaar aan te passen en verbruikspieken te verschuiven.
3. Werk met een onafhankelijke gespreksbegeleider in de onderhandelingen
Een neutrale partij helpt om de gesprekken over het verrekenmodel op een eerlijke manier te voeren. Ook helpt het als deze neutrale partij met een voorstel komt voor gezamenlijke regels, zodat het gesprek een concreet vertrekpunt heeft.
“Begin als gespreksbegeleider altijd met een voorstel richting de ondernemers. Vervolgens kan iedereen hierop schieten, om zo tot een gedragen model te komen.”
Welke stappen kun je als ondernemer zetten?
Voordat je aan de slag gaat met het verrekenmodel, is het belangrijk om een duidelijk beeld te hebben van je eigen energieprofiel. Hiervoor kun je onder andere gebruikmaken van de Flex-e-subsidie van RVO.
Nadat alle bedrijven hun individuele energieprofiel in beeld hebben gebracht, kun je bekijken of samenwerken voor jullie mogelijk, nodig, én nuttig is. Volg hiervoor het Stappenplan energiehubs.
Zodra duidelijk is dat jullie samenwerking overwegen, kun je de verwachte kosten met elkaar in beeld brengen. Hiervoor kun je de handleiding van ROCC gebruiken als vertrekpunt. Pas het model aan op jullie situatie, en zorg dat het gedragen wordt door alle deelnemers.
Een goed verrekenmodel is geen eindpunt, maar een fundament. Het maakt samenwerking mogelijk, voorkomt conflicten en stimuleert efficiënt energiegebruik. Ook in een later stadium kun je het verrekenmodel in goed overleg nog aanpassen als omstandigheden veranderen.
