Wat is een energiehub?

Een energiehub is een slimme, collectieve oplossing voor de uitdagingen van de energietransitie. Zo’n energiehub vorm je samen met andere ondernemers op een bedrijventerrein en gaat dus verder dan alleen individuele maatregelen op een enkele aansluiting. Maar wat is een energiehub precies? Voor wie is het? Hoe werkt het? En waarom zou jij hier als ondernemer mee aan de slag gaan? We leggen het je uit.

Waarom zijn energiehubs nodig?

De vraag naar elektriciteit groeit razendsnel. Steeds meer bedrijven willen verduurzamen, elektrisch rijden en zelf energie opwekken met zonnepanelen of windmolens. Dit komt boven op de groei ambities van bedrijven. Tegelijkertijd hoor je steeds vaker dat het elektriciteitsnet vol zit. Uitbreiden met nieuwe machines of laadpalen is daardoor op steeds meer plekken onmogelijk.

Ons elektriciteitsnet is simpelweg niet berekend op al die nieuwe verbruikers en producenten. De uitbreiding van het net kan de groei niet bijhouden, waardoor wachtrijen ontstaan voor bedrijven die extra capaciteit willen. Vooral op piekmomenten is het maximum van het net op veel plekken al bereikt.

Een energiehub is één van de collectieve oplossingen om deze uitdaging aan te pakken. Door lokaal samen te werken met andere bedrijven, kan je energie en de beschikbare capaciteit op het net onderling slim op elkaar afstemmen. Zo verlaag je de piekmomenten en maak je slimmer gebruik van de rustige momenten op het net.

Wat is een energiehub?

Een energiehub is een samenwerking tussen bedrijven en organisaties om hun lokale energievoorziening te organiseren. De bedrijven stemmen  opwek, opslag en verbruik van energie slim op elkaar af, binnen de beschikbare capaciteit van het energienet. In plaats van dat elk bedrijf dus individueel energie van het net afneemt en teruglevert, regelende deelnemers binnen een hub gezamenlijk hun energieverbruik en -opwekking. Zo voorkom je overbelasting van het elektriciteitsnet én maken de bedrijven samen efficiënt gebruik van hun beschikbare energiebronnen. Omdat ze energie lokaal produceren en gebruiken,, draagt een energiehub bij aan een slimmer, betrouwbaarder en duurzamer energiesysteem.

In een energiehub kunnen bedrijven samenwerken voor verschillende energiestromen:

• Elektriciteit (bijvoorbeeld zonne- of windenergie)
• Warmte (zoals restwarmte uit productieprocessen)
• Duurzame gassen (zoals waterstof of biogas)
• Fossiele brandstoffen (waar deze nog nodig zijn)

Dit kennisplatform richt zich eerst op het elektriciteitsnetwerk, omdat daar de grote uitdaging ligt waar we graag samen met jullie de schouders onder zetten. In de toekomst kijkt dit platform ook in de volle breedte naar energiehubs. 

Wat levert een energiehub jou op?

Een energiehub heeft voordelen voor ondernemers, netbeheerders, de overheid en de maatschappij. We laten je per groep zien wat die voordelen zijn.

Voordelen voor ondernemers

• Meer kans op capaciteit voor groei en verduurzaming: Samen maak je slimmer gebruik van het elektriciteitsnet, waardoor mogelijkheden ontstaan voor groei en verduurzaming
• Bespaar kosten door samen te investeren: Deel investeringen (zoals een collectieve batterij) die jullie samen kunnen gebruiken.
• Bespaar energiekosten voor noodstroom: Door lokaal energie van elkaar af te nemen, verlaagt de kans dat je (dure) noodstroom in moet zetten
• Betrouwbare energievoorziening: Groei binnen de bestaande contracten kan in de toekomst op piekmomenten zorgen voor overbelasting van het net. Door lokaal af te stemmen, bouw je samen een inzichtelijke en betrouwbare energievoorziening die dit voorkomt.
• Samen duurzaam ondernemen: Door samen te werken en aanbod te matchen met lokale vraag ontstaan meer kansen om lokale hernieuwbare energiebronnen te realiseren en volop te benutten. De zonnepanelen van de buurman kunnen jouw laadplein voeden.
• Nieuwe verdienmodellen: Nieuwe assets zoals energieopslag of extra flexibiliteit geven je ook weer nieuwe ontwikkelingsmogelijkheden.

Voordelen voor netbeheerders

• Minder netcongestie: Door lokaal vraag en aanbod af te stemmen, wordt het elektriciteitsnet minder belast.
• Efficiënter gebruik van bestaande infrastructuur: Meer tijd om benodigde netverzwaringen uit te voeren.

Voordelen voor de overheden de maatschappij

• De energietransitie versnelt: Meer lokaal eigenaarschap, betrokkenheid en duurzame opwekking.
• Minder CO₂-uitstoot:  Bedrijven die slim energie opwekken en verbruiken, kunnen meer duurzame energie benutten.
• Betere ruimtelijke inpassing van energieopwekking: Door participatie in een hub worden bedrijven en omwonenden betrokken bij duurzame projecten en kunnen gezamenlijk oplossingsrichtingen worden verkend.

Voor wie is een energiehub?

Je las het net al: een energiehub is interessant vanuit verschillende perspectieven. Maar hoe weet je of het zinvol is voor jouw bedrijventerrein?

Heb je een bedrijf op een bedrijventerrein waar de netcapaciteit beperkt is? Dan kan een energiehub ervoor zorgen dat jij en je buren door slimmer om te gaan met energie, toch kunnen groeien of verduurzamen. Zónder dat jullie hoeven te wachten totdat het elektriciteitsnet aangepast is.. 

Of het zinvol is voor jouw bedrijf is een complexe vraag. Dat hangt af van veel factoren zoals je verbruiksprofiel en dat van je netburen (met wie je op dezelfde ring van het elektriciteitsnet zit), het lokale risico op netcongestie en de verwachte energiebehoefte in de nabije toekomst. 

Om een antwoord te krijgen op deze vraag, zal je daarom de eerste stappen moeten zetten om een energiehub te verkennen. Het inzicht dat je daarmee opdoet is op zichzelf al erg waardevol en kan je helpen bepalen of er wel een probleem is. En of een energiehub of juist een andere oplossingsrichting beter is.

Hoe werkt een energiehub?

Nu weet je wat een energiehub is. Maar hoe werkt het eigenlijk? Energie op elkaar afstemmen gebeurt met slimme technologie en nauwe samenwerking tussen alle deelnemers. Zo wordt de beschikbare stroom slim verdeeld en worden pieken op het energienet afgevlakt. 

Een energiehub heeft twee lagen: 

• Fysieke laag: Deze bestaat uit kabels, aansluitingen, meetapparatuur en assets zoals batterijen, machines en apparaten die energie verbruiken, windmolens, zonnepanelen en warmtepompen. 
• Virtuele laag: Dit is een slim softwarepakket, ook wel het collectieve energiemanagementsysteem genoemd, dat op basis van real-time data en aansturing de opwek, opslag en verbruik op elkaar afstemt binnen de beschikbare capaciteit. 

De lokale afstemming bestaat uit meerdere onderdelen:

1. Lokaal stroomverbruik afstemmen

Binnen de energiehub stemmen bedrijven met elkaar af wie wanneer hoeveel stroom verbruikt. Dit doe je binnen een groepscontract (een gezamenlijke energieovereenkomst tussen de deelnemers van de hub).

2. Lokaal opwekken en slim verbruiken

Binnen de energiehub wekken bedrijven samen duurzame energie op, afgestemd op de lokale vraag. In plaats van alles direct terug te leveren aan het net, wordt de energie eerst zo goed mogelijk benut binnen de hub zelf.

3. Opslag en flexibiliteit benutten

Hebben jullie een overschot aan energie in de energiehub? Dan sla je deze energie op (bijvoorbeeld in batterijen of waterstof) of zet je het slim in bij bedrijven die op dat moment juist extra energie kunnen gebruiken. Andersom kunnen flexibele assets bij een tekort worden ingezet.

4. Slimme sturing

Met slimme software kun je vraag en aanbod real-time meten en sturen om volgens de bovenstaande uitgangspunten zo optimaal mogelijk op elkaar af te stemmen binnen de beschikbare capaciteit op het net. 

4. Handel op de energiemarkt

Als energiehub heb je de extra mogelijkheid om samen energie te verhandelen op de energiemarkt. Juist doordat jullie samen kunnen meten en sturen is dit een extra verdienmodel.

Zelf aan de slag met een energiehub?

Energiehubs zijn een belangrijk onderdeel voor de toekomst van ons energiesysteem. Door samen te werken, kunnen we slimmer omgaan met energie, kosten besparen en bijdragen aan een duurzamere samenleving. Doe jij mee?