Samenwerken in een energiehub: welke rechtsvorm past bij jouw situatie?

Ga je een energiehub vormen met andere ondernemers? Dan is het belangrijk dat jullie die samenwerking juridisch goed vastleggen in een rechtsvorm. We leggen je uit welke rechtsvormen er zijn en waarom je welke kiest.

Wil je samen een energiehub opzetten? Dan is het belangrijk dat je makkelijk afspraken kunt maken over investeringen, financiële en juridische afspraken kunt vastleggen en een gezamenlijk contract bij de netbeheerder kunt afsluiten. Daarvoor heb je een juridische entiteit nodig: een officiële organisatie die namens de aangesloten partijen bijvoorbeeld geld kan betalen of ontvangen en contracten kan sluiten. 

Let op: Ook als je bedrijventerrein al goed georganiseerd is, is het slim om na te denken over een (extra) rechtsvorm. Hebben jullie bijvoorbeeld een BIZ (Bedrijven Investeringszone)? Houd er dan rekening mee dat een BIZ tijdelijk is. Daardoor is die minder geschikt voor het opzetten van een energiehub. 

Voor de organisatie en exploitatie van een energiehub is een rechtsvorm nodig met een langetermijnperspectief. Door op tijd na te denken over zaken als de verdeling van zeggenschap (governance), aansprakelijkheid en financiering, voorkom je problemen achteraf en vergroot je de kans op een succesvolle energiehub.

Welke rechtsvorm past bij jou?

De meeste energiehubs kiezen voor een coöperatie, BV of een combinatie. Soms is een ‘simpele’ rechtsvorm, zoals een coöperatie al voldoende. In complexere samenwerkingen of projecten past een BV of een combinatie misschien beter. 

De juiste rechtsvorm voor jullie samenwerking hangt af van:

• Hoeveel leden jullie samenwerking heeft
• Hoeveel zeggenschap en risicodeling jullie willen
• Hoeveel (externe) financiering er nodig is voor projecten
• Hoe lang de hub of de losse projecten gaat bestaan

Hieronder leggen we de voor- en nadelen uit van iedere rechtsvorm, en wat ze inhouden.

Coöperatie: leden die samen ondernemen

Een coöperatie is een vereniging waarin personen of bedrijven samenwerken met een economisch doel. De leden zijn samen eigenaar en nemen samen beslissingen. Deze rechtsvorm is populair bij energiehubs waar gelijkwaardigheid, gezamenlijke besluitvorming en lokale verbinding belangrijk zijn.

Voordelen van een coöperatie:

• Ieder lid heeft evenveel zeggenschap
• Heel toegankelijk: toetreden of uittreden is eenvoudig
• Je kunt kiezen voor een coöperatie waarbij leden niet persoonlijk aansprakelijk zijn 
• Fiscaal voordelig: leden kunnen soms profiteren van gunstige regelingen

Nadelen van een coöperatie:

• Besluiten nemen kan langer duren, zeker als er veel leden of veel verschillende belangen zijn
• Minder interessant voor investeerders: externe financiering is lastiger te regelen dan bij een BV
• Minder geschikt voor risicovolle projecten: tenzij je risico's onderbrengt in aparte, onderliggende organisaties

BV: zakelijke structuur met ruimte voor investeringen

Een besloten vennootschap is een rechtspersoon met aandelen. De deelnemende ondernemers zijn allemaal aandeelhouders. Energiehubs kiezen deze vorm vaak als er grote investeringen nodig zijn of voor commerciële projecten (zoals batterijen of stroomafnamecontracten met derden).

Voordelen van een BV:

• Duidelijke eigendomsverhoudingen via aandelen.
• Aandeelhouders zijn in principe niet privé aansprakelijk
• Geschikt voor externe financiering: investeerders kunnen gemakkelijk instappen via het aandelenkapitaal

Nadelen van een BV:

• De besluitvorming gaat volgens de aandelenverdeling: grotere investeerders hebben meer te zeggen
• Minder transparant voor deelnemers zonder juridische kennis
• Meer administratie dan bij een coöperatie

Combinatie van rechtsvormen: coöperatie met project-BV’s

Je hoeft niet te kiezen voor één rechtsvorm. Veel energiehubs kiezen juist voor een combinatie. Ze richten een coöperatie op voor de samenwerking, en zetten daarnaast aparte project-BV's op voor bijvoorbeeld een batterij of de aanleg van een zonnepark. De BV’s kunnen dan investeerders aantrekken of contracten afsluiten. De coöperatie behartigt ondertussen de belangen van de leden.

Voordelen van deze combinatie:

• Flexibel samenwerken: per project kunnen andere deelnemers meedoen
• Risico’s beperken: elk project kan financieel en juridisch worden afgeschermd
• Zakelijke samenwerking mét behoud van zeggenschap voor alle leden

Nadelen van deze combinatie:

• Meerdere rechtsvormen en entiteiten maken de organisatie juridisch en administratief complexer
• Hogere kosten, vanwege notariële oprichtingen, accountancy en juridisch advies
• Je hebt duidelijke afspraken nodig over eigendom, stemrecht en winstdeling 

Advies: schakel een jurist of notaris in

Welke vorm je ook kiest, zorg altijd dat je op tijd juridisch advies vraagt. 

Een notaris of jurist helpt je bij het opzetten van een toekomstbestendige en juridisch correcte organisatievorm, die rekening houdt met de belangen van zowel de deelnemers als die van externe partijen.