7 manieren waarop een energiehub van waarde is

Op steeds meer plekken in Nederland ontstaan samenwerkingen tussen bedrijven om de lokale energievoorziening toekomstbestendig te maken. En om concrete uitdagingen voor ondernemers op te lossen. Dit zijn energiehubs die capaciteit delen, maar bijvoorbeeld ook energiegemeenschappen. 

In dit artikel lees je 7 manieren waarop deze vormen van samenwerkingen waarde kunnen creëren.

‘Energiegemeenschappen in veranderend juridisch landschap’

Het TNO-rapport “Energiegemeenschappen in veranderend juridisch landschap” onderzoekt hoe eindafnemers – en met name collectieven en energiegemeenschappen – een nieuwe en belangrijke positie innemen in de energiemarkt. 

Waar eindgebruikers vroeger vooral consumenten waren, ontstaan er nu steeds meer vormen van samenwerking waarin burgers gezamenlijk energie opwekken, gebruiken, opslaan en zelfs marktdiensten aanbieden. 

Deze ontwikkeling wordt mede gestimuleerd door het Europese Clean Energy Package (CEP), waarin nieuwe rechten en mogelijkheden voor actieve afnemers en energiegemeenschappen juridisch zijn vastgelegd.

Nederland kent inmiddels honderden lokale energiecollectieven die samen meer dan honderdduizend leden vertegenwoordigen. Zij investeren in gezamenlijke productie-installaties zoals zonneparken en windmolens, experimenteren met opslag en flexibiliteit, en werken steeds professioneler samen in regionale en landelijke verbanden. 

Zeven manieren van waarde toevoegen

Volgens TNO kunnen energiehubs en collectieven waarde creëren op zeven verschillende manieren:

1. Diensten binnen de gemeenschap – bijvoorbeeld gezamenlijke inkoop, informatievoorziening en coördinatie van verbruik.
2. Collectief eigenaarschap – gezamenlijk investeren in en beheren van productie-installaties, wat schaalvoordelen en autonomie oplevert.
3. Uitwisseling van energie – lokaal delen of leveren van elektriciteit tussen leden, zodat opgewekte energie efficiënter wordt benut.
4. Impliciete flexibiliteit – slim plannen van verbruik en opslag om pieken te vermijden, zonder directe marktdeelname.
5. Expliciete flexibiliteit – actief aanbieden van flexibiliteit op energiemarkten en hiervoor vergoedingen ontvangen.
6. Domeinoverstijgende waarde – inzetten van de collectieve organisatiekracht buiten de energiesector, zoals bij mobiliteit, voedselvoorziening of sociale cohesie.
7. Beheer van infrastructuur – eigenaarschap en exploitatie van lokale infrastructuur, zoals privénetten of opslagfaciliteiten.

Deze manieren tonen aan dat energiegemeenschappen veel meer zijn dan producenten van hernieuwbare energie: ze kunnen bijdragen aan efficiënt netgebruik, economische waarde, sociale meerwaarde en een bredere verduurzaming van de leefomgeving.

Aanbevelingen TNO

De stap van theorie naar praktijk is toch niet vanzelfsprekend. TNO benadrukt dat beleidsmakers en marktpartijen een aantal dingen kunnen doen. Zij bevelen aan:

• duidelijke definities te gebruiken;
• zorgvuldig te analyseren welke activiteiten collectieven kunnen uitvoeren;
• steeds het doel van energiegemeenschappen centraal blijven stellen: een duurzame, betrouwbare en rechtvaardige energietransitie waarin burgers actief deelnemen en mede-eigenaarschap ervaren.

Reflectie kennisplatform

Het Kennisplatform Energiehubs richt zich in de basis op vraagstukken die spelen rondom de beschikbare capaciteit op het net. Met dit artikel willen we een totaalbeeld schetsen van de vormen van samenwerking rondom de lokale energievoorziening en welke waarde dit brengt. Veel afwegingen hierbinnen zijn met elkaar verbonden, dus pak dit er bij de verkenning bij om met elkaar in gesprek te gaan.