Wet- en regelgeving voor energiehubs

Hoewel de belangstelling voor energiehubs toeneemt, is er nog weinig duidelijke wetgeving op dit gebied. Daardoor zijn er veel kansen voor ondernemers. Het zorgt echter ook voor veel onzekerheden. In dit artikel lees je wat er wél al bekend is over de wet- en regelgeving.

Huidige situatie: Weinig specifieke regelgeving in Nederland

Er zijn op dit moment nog weinig regels die speciaal over energiehubs gaan. De huidige energiewetgeving is vooral bedoeld voor een centrale aanpak, met grote netbeheerders (TSO’s en DSO’s) in de hoofdrol. Die regels passen (nog) niet goed bij lokale samenwerking of gedeeld energiegebruik op één aansluiting.

Dat zorgt voor onzekerheid, bijvoorbeeld voor ondernemers die een energiehub willen opzetten. Want mag je als bedrijven bijvoorbeeld stroom met elkaar delen? Hoe zit het met netbeheerkosten, belastingen of vergunningen? Omdat de regels niet duidelijk zijn, is veel afhankelijk van hoe je de wet interpreteert. En dat maakt het lastig om zeker te weten of je plannen juridisch kloppen, wat investeerders en partners vaak terughoudend maakt

Europese richtlijnen: De Clean Energy Package (CEP)

Vanuit Europa is wel een begin gemaakt om energiedelen en lokale samenwerking mogelijk te maken. Het Clean Energy Package (CEP) – een reeks Europese regels – geeft ruimte aan Citizen Energy Communities (CEC’s) en Renewable Energy Communities (REC’s). Die zijn bedoeld om burgers, bedrijven en overheden samen te laten werken aan, te investeren en te profiteren van duurzame energie. 

De toekomst: meer duidelijke regels verwacht

De verwachting is dat de wetgeving in Nederland komende jaren verder wordt aangepast om lokale samenwerking en energiehubs beter mogelijk te maken.   

Energiewet

Zo is bijvoorbeeld de Energiewet in de maak. Deze wet vervangt de Elektriciteitswet 1998 en Gaswet. Met deze wet wil de overheid de energiemarkt klaarmaken voor een toekomst met veel duurzame, lokale opwek en actieve gebruikers. De wet is nog niet klaar en wordt op zijn vroegst in 2026 verwacht. 

Dit verandert er in de nieuwe Energiewet: 

• Meer ruimte voor energie-uitwisseling
• Duidelijke regels voor energiehubs en andere energiegemeenschappen
• Aangescherpte rollen: netbeheerders, leveranciers en gebruikers krijgen duidelijkere taken en verantwoordelijkheden
• Meer focus op flexibiliteit, zoals slim aansturen van processen of energie opslaan
• Regels voor efficiënte, betrouwbare en transparante digitale gegevensuitwisseling 

De nieuwe Energiewet maakt het mogelijk om via een nieuwe entiteit, de gegevensuitwisselingsentiteit, energiedata beter te delen. Bijvoorbeeld tussen netbeheerders, leveranciers en dienstverleners.

Eindgebruikers krijgen meer controle over hun eigen energiedata. Zij hebben het recht om hun gegevens in te zien en te delen andere partijen naar keuze. Denk bijvoorbeeld aan energie-adviesdiensten of energiegemeenschappen. Er komen strenge regels voor het delen van die gegevens. Eigenaren van de data moeten bijvoorbeeld expliciet toestemming geven voor het delen en ook de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) moet nageleefd worden. 

Ontwerpbesluit GTO

Eén van de knelpunten in de regelgeving rondom energiehubs is de Groepstransportovereenkomst (GTO). Zo’n GTO is een belangrijke voorwaarde voor een energiehub, maar wordt op dit moment alleen nog in pilots toegestaan. 

Normaal gesproken heeft elk bedrijf of gebouw een eigen aansluiting op het elektriciteitsnet. Maar in een energiehub willen meerdere partijen (zoals bedrijven op een bedrijventerrein) energie met elkaar delen en gezamenlijk gebruikmaken van het net. Zonder GTO mag dat eigenlijk niet. 

De ACM (Autoriteit Consument & Markt) is bezig om de GTO definitief goed te keuren. In april 2025 publiceerde het daarvoor al een ontwerpbesluit. Totdat dit besluit helemaal definitief is, kunnen energiehubs alleen in bepaalde pilots een GTO krijgen. De ACM verwacht in het najaar van 2025 een definitief besluit te nemen. Na goedkeuring krijgen alle netbeheerders een jaar de tijd om de GTO’s als standaardovereenkomst aan te bieden. 

Zonder GTO tóch starten?

Is jouw groep ondernemers niet één van de pilots die zonder GTO een energiehub kan vormen? Dan wil dat niet zeggen dat je je niet kunt verdiepen in het vormen van een energiehub. Het vormen van zo’n hub - en zeker de voorbereiding daarop - is een lang proces. Je kunt al prima aan de slag met het stappenplan en de eerste oriënterende stappen, voordat een GTO van toepassing is.  

Denk alvast na over: 

• Hoe vormen we een groep?
• Mag en kan iedereen meedoen?
• Welke rechtsvorm sluit het beste aan?
• Hoe verdelen we zeggenschap, risico’s en opbrengsten?

Meer hierover weten?

Ook zonder GTO zijn al veel andere energiehubs (in oprichting) toch gestart met oriënteren. Ze verkennen scenario’s, ontwerpen modellen en bouwen aan juridische structuren, vaak samen met RVO, Topsector Energie, PVB en regionale netbeheerders. 

Dus laat je niet weerhouden door de gebrekkige wet en regelgeving, want er is al genoeg waar je wel mee aan de slag kan!